موسیقی ما - در واپسین روزهای سال 93 جدیدترین آلبوم «علیرضا قربانی» با نام «سودایی» در کشور فرانسه منتشر شد. اثری در دستگاه «همایون» که «سامان صمیمی» آهنگسازی آن را بر عهده داشت. علیرضا قربانی به همراه صمیمی و اعضای گروهش همزمان با انتشار این اثر، در کشور فرانسه هم روی صحنه رفتند. «سامان صمیمی» می‌گوید، این مجموعه به زودی در ایران هم منتشر خواهد شد. به همین بهانه با او گفت‌وگو کرده‌ایم:
   

• * در آلبوم «سودایی» با چه گونه موسیقی سر و کار داریم؟

«سودایی» آلبومی است در ژانر موسیقی ایرانی. قطعات آلبوم همگی در دستگاه همایون ساخته شده‌اند. آلبوم با مقدمه‌ای به نام «آفرینش» شروع می‌شود و در ادامه قطعات بعدی متناسب با یکدیگر چیده شده‌اند. در این آلبوم دو تصنیف و سه آواز وجود دارد. البته آوازها با فرم ساز و آوازی که در موسیقی سنتی بیشتر رایج است، تفاوت دارد. در واقع من برای این آوازها قطعاتی را نوشته‌ام که خواننده آوازهایی را مرتبط با قطعات نوشته شده روی آن می‌خواند.
 

• * در واقع نگاه شما در این آلبوم بیشتر به سمت موسیقی سنتی بوده تا موسیقی تلفیقی؟

موسیقی ایرانی واژه بهتری برای این فرم است. در واقع این آلبوم بیشتر به سمت موسیقی اصیل ایرانی گرایش دارد، اما برداشت‌های شخصی من در تألیف و تولید آن پررنگ است. شما با یک‌سری تصنیف و آوازهایی در دستگاه همایون روبه‌رو هستید که هم اصالت در آنها لحاظ شده و هم برداشت‌های شخصی من به عنوان آهنگساز.
 

• * در مورد سازبندی‌هایی که در آلبوم استفاده کرده‌اید هم توضیح می‌دهید؟

مهدی امینی وظیفه نوازندگی تار را در این مجموعه بر عهده داشته است. مصباح قمصری در کنار نوازندگی کوزه، کارها را هم برای بم‌کمان تنظیم کرده و هم نواخته است. نوازندگی دف و کاخن توسط زکریا یوسفی انجام شده است. صبا صمیمی -برادر بنده- نوازنده تمبک است. نقش مصباح قمصری به خاطر تنظیم بم‌کمان و نوازندگی‌اش پررنگ بود و بخش بزرگی از ضبط‌ها در استودیوی او انجام شد. ضبط وکال‌ها در استودیوی آقای رضا صادقی بود. مهدی امینی در بخش نوازندگی تار به دلیل مشغله‌ای که داشت، نتوانست همراه ما باشد و از حضور میلاد محمدی بهره بردیم. من هم نوازندگی کمانچه، کمانچه آلتو و سه‌تار را انجام داده‌ام.
 

• * تمام مراحل ضبط در ایران انجام شده؟

آلبوم در ایران ضبط شده ولی میکس و مسترینگ آن در کشور فرانسه انجام گرفت.
 

• * در این مجموعه از سروده‌های کدام‌یک از شاعران استفاده کرده‌اید؟

قطعه آفرینش شعری از «ابوسعید ابوالخیر» دارد که در دستگاه همایون است. قطعه بعدی با نام «آه شبانه» تصنیفی روی شعر استاد «شفیعی کدکنی» است. تصنیف دیگری به نام «دلدار» روی شعری از «مولانا» داریم. قطعه «بیداد» و «مناجات» هم شعری از مولانا دارند. قطعه «تنها» با شعری از «فریدون مشیری»، ساز و آواز بداهه است که سه‌تار آن توسط بنده نواخته شده. قطعه افشاری از «عارف قزوینی» را هم به عنوان یک قطعه قدیمی در رپرتوار گنجانده‌ایم.
 

• * انتخاب اشعار به چه صورت انجام شد؟

انتخاب اشعار آواز توسط آقای قربانی صورت گرفت. در مورد قطعه «مناجات» و شعر مولانا باید بگویم که آقای قربانی تا چند وقت گذشته در ساز و آوازها زیاد می‌خواندند. من از ایشان خواهش کردم که این شعر را برای آواز شوشتری و آلبومی که من در نظر دارم اختصاص دهند که ایشان هم چنین لطفی داشتند. انتخاب اشعار آواز کاملاً با خودشان بود ولی انتخاب اشعار تصانیف توسط بنده انجام شد. علت پراکندگی در شعرا این است که ما می‌خواستیم این رپرتوار را در خارج از کشور منتشر کنیم و اصرار من این بود که سروده‌های شعرای قدیم و معاصر را داشته باشیم. در خارج از کشور، ما را با حافظ و سعدی می‌شناسند ولی قصد داشتیم که برخی نام‌ها نظیر ابوسعید ابوالخیر و استاد شفیعی کدکنی که کمتر در عرصه بین‌الملل شنیده را مطرح کنیم.
 

• * با توجه به اینکه گفتید اشعار توسط شما و آقای قربانی انتخاب شده، می‌خواهم بدانم که آیا شنونده‌ی دو سبک و فضای شعری متفاوت هستیم یا انتخاب‌ها در راستای یکدیگر بوده‌اند؟

فضای اکثر اشعار عاشقانه و عارفانه است. ارتباط آقای قربانی با مقوله شعر بسیار قوی است. در مورد کاری که قرار باشد ایشان بخوانند، حتماً نظرشان را می‌پرسم و تأییدیه می‌گیرم و بعد کار را آغاز می‌کنم. این موضوع به دلیل شناخت عمیق آقای قربانی از شعر است. همه می‌دانند که ایشان با شعر زندگی می‌کند. به دلیل این موضوعات، فضای اشعار آلبوم یکدست و عاشقانه-عارفانه است.
 

• * چرا دستگاه همایون را برای این مجموعه انتخاب کردید؟

یک مقدار به علایق شخصی خودم برمی‌گردد. از سال‌ها قبل تصور می‌کردم اگر قرار است آلبومی در ژانر موسیقی ایرانی بسازم، حتماً همایون را انتخاب می‌کنم. خوشبختانه این اتفاق هم افتاد.
 

• * صدای آقای قربانی و سابقه کاری ایشان را برای انتخاب این دستگاه مدنظر داشتید؟

بله. مهم‌ترین موضوع برای خواننده این است که ببینیم در چه تونالیته‌ای می‌تواند آن «مُد» را به بهترین شکل ممکن اجرا کند تا اوج و بم خوبی داشته باشد. تونالیته را با ایشان چک کردم. دوستانی نظیر «فردین خلعتبری» عزیز و «مهیار علیزاده» که معمولاً در کارشان موفقیت دارند، آهنگسازان توانمندی هستند که رِنج صوتی خواننده را به خوبی می‌شناسند. آنها می‌دانند که از چه تونالیته‌هایی بهترین نتایج را می‌توانند کسب کنند.
 

• * معمولاً با مطرح شدن نام آنسامبل ایرانی برای آثار این سبک، ذهن مخاطبان کارهای سنگین و قدیمی و حتی بعضاً تکراری سوق پیدا می‌کند. با توجه به اینکه آنسامبل شما هم ایرانی بود، آیا نگاه مدرن را هم دخیل کردید؟

نسل ما مدرن نگاه می‌کند، مگر اینکه کسی اصرار بورزد تا نگاهی قدیمی داشته باشد. اگر به روند آهنگسازی از عارف و شیدا تا استاد علیزاده و حتی جوان‌ترها نگاه کنیم، نمی‌توانیم فارغ از این روند باشیم. انتخاب واژه‌ها یک مقدار سخت است. به‌خصوص اینکه واژه مدرن کمی بار فنی هم دارد و البته تعریف‌های مخصوصی در موسیقی دارد. فکر می‌کنم بهتر است بگوییم تفکری مدرن پشت این قطعات پنهان است. بافت قطعات خیلی سنتی نیست و کاملاً بر اساس سیستم دستگاهی ما است. حتی روند قطعات بر اساس سیستم دستگاهی و ردیفی است ولی تنظیم کاملاً مدرنی دارد.
 

• * از همان ابتدای پروسه تولید قرار بود که آلبوم «سودایی» در کشور فرانسه منتشر شود؟

بله اما قرار نبود که این کار در ایران هم منتشر نشود. به دلیل ترافیک آلبوم‌های آقای قربانی، ما نمی‌دانیم که این مجموعه چه زمانی در ایران منتشر می‌شود. به دلیل اینکه همین الان فکر می‌کنم چند آلبوم را در دست تولید دارند. از همان ابتدا قرار ما برای انتشار در اروپا به شرط مقبول واقع شدن بود که خدا را شکر این‌گونه هم شد. پخش آلبوم توسط شرکت Accords Croises صورت گرفت. پس از انتشار آلبوم، یک کنسرت برای معرفی آن داشتیم که میلاد محمدی و «حسین ذهاوی» برای نوازندگی پرکاشن ما را همراهی کردند. در یک فستیوال بزرگ روی صحنه رفتیم که نمایندگانی از کشورهای مختلف نظیر ایتالیا، آلمان، سوئد، دانمارک و فرانسه و برخی کشورهای آسیایی و آفریقایی در آن حضور داشتند. در این فستیوال رونمایی آلبوم انجام شد و چند گفتگو و برنامه برای معرفی آلبوم هم در رادیوهای فرانسه داشتیم.
 

• * نظر مخاطبان غیرایرانی در مورد این آلبوم چه بود؟

بازخوردهای مثبتی را از آنها دریافت کردیم. در واقع فکر نمی‌کردم تا این حد واکنش خوب داشته باشند. آنها شعر را متوجه نمی‌شوند و تنها با موسیقی ارتباط برقرار می‌کنند. نظرات مثبت را از طریق ایمیل و گفتگوهای حضوری دریافت کردیم.
 

• * معمولاً آهنگسازها برای ساخت آثار به علایق و سلایق مخاطبان هم توجه می‌کنند. مبنای شما برای تولید قطعات این مجموعه فقط مخاطبان غیرایرانی بود؟

این ماجرا را خیلی در نظر نگرفتم ولی این نکته را مدنظر قرار دادم که با توجه به همان مخاطبان غیرایرانی، یک آنسامبل کاملاً ایرانی را داشته باشیم. شاید اگر بخواهیم این کار را در ایران منتشر کنیم، مجبور شوم که از یک آنسامبل زهی یا ارکستراسیون متفاوت هم استفاده کنم. تنها نکته برای انتشار آلبوم در فرانسه این بود که اصرار داشتیم حتماً آنسامبل ایرانی باشد و از هیچ ساز غربی استفاده نکنیم.
 

• * آقای قربانی آثار ماندگار و هیت زیادی در کارنامه دارند. همین مسأله باعث می‌شود که همکاری آهنگسازان با این خواننده به نوعی برایشان ریسک باشد. به نظر شما آیا این آلبوم در زمره آثار هیت آقای قربانی قرار می‌گیرد؟

تولید یک قطعه هیت با آنسامبل ایرانی بسیار سخت است. مثلاً اگر قرار باشد این آلبوم را با «حریق خزان» مقایسه کنیم، کاملاً غلط است. زیرا ژانر موسیقی کلاسیک ایرانی دیگر نمی‌تواند طیف گسترده‌ای از مخاطبان را در بر بگیرد و بالذات نمی‌تواند چنین اتفاقی رخ دهد. این کار به خاطر ذات و کلاسیک بودنش نمی‌تواند دچار آن اتفاقی که مدنظر شما است شود. این نظر بنده است و نمی دانم که چقدر درست است. ممکن است بعداً آهنگساز بسیار خوبی یک کار کاملاً ایرانی بسازد که کاملاً هم هیت شود. امیدوارم چنین اتفاقی رخ دهد اما نسبت به تجربه خودم این نکته را دریافته‌ام که کارهای این حوزه با ارکستر غربی راحت‌تر هیت می‌شوند. امیدوارم که این آلبوم در ژانر خودش مقبول باشد.